Բնագիտությունը դա գիտությունների համակարգ է բնության մասին ` դրանց համախմբությունը որպես մեկ ամբողջ:Ընդհանրապես բնությունը որակավորվում է որպես մի ամբողջություն,որը ներառում է իր մեջ թե կենդանի,թե անկենդան աշխարհը,որը շրջապատում է մարդուն:Այն չունի սկիզբ եվ վերջ,եվ այն անվերջ է ժամանակի եվ տարածության մեջ:Բնագիտությունը որպես ուսումնական առարկա սերտորեն կապված է բնության մասին այլ գիտությունների հետ,սակայն տարբերվում է տրամադրման ծավալով,կառուցվածքով եվ դասավանդման նպատակներով:Առարկայի նպատակն է տրամադրել սովորողին տարրական տեղեկություններ գիտական փաստերի եվ օրինաչափությունների մասին,ինչպես նաեվ զարգացնել երեխայի մոտ հետազզոտական աշխատանքի պարզագույն հմտությունները:Զուգահեռ դրան ՝ տրամադրվող տեղեկությունները պետք է մանրակրկտորեն զտվեն եվ մշավեն հաշվի առնելով երեխայի տարիքային չափորոշիչները:Նախակրթարանում երեխաները ստանում են նախնական պատկերացումներ բնության երեվույթների մասին եվ այդ գիտելիքների տրամադրումը պահանջում է մանկավարժից բարձր մասնագիտական որակավորում:

Մեթոդիկա

Բնագիտության դասավանդման մեթոդիկա (ԲԴԹ) առարկան դա գիտություն է դասավանդման պրոցեսի և նախադպրոցական տարիքի երեխաների զարգացման համակարգի մասին,որը պայմանավորված է այդ առարկայի առանձնահատկություններով:

Մեթոդիկայի խնդիրներն են .

1)ճիշտ առանձնացնել բնագիտության կրթության նպատակները

2)որոշել նյութերի ընտրության սկզբունքները

3)մշակել էֆեկտիվ մեթոդներ և դասավանդման ձևեր

Այս խնդրի լուծումը պահանջում է մասնագետից գիտելիքների ընդհանուր համակցություն,որոնց հետ կապված է այս մեթոդիկան:

 

Թենա՝ մարզվում ենք և ճանաչում

նպատակ՝ մարզվում ենք, ճանաչում գույները և տրված հերթականությամբ տեղադրում վանդակներում։

մասնակիցներ՝ 5տարեկաններ

համակարգող՝ Սաթեն Գևորգյան

դասվարներ՝ Էլյա Գրիգորյան, Անահիտ Մարգարյան

ընթացքը՝ երեխաները ճիշտ դասավորվածությամբ և գույնի տեղադրում են լեգոները վանդակներում՝ հետևելով օրինակին։

խնդիրը՝ պետք է տարբերեն գույները և ուշադիր լինել հաջորդականությանը։

արդյունքը՝

 

Նպատակ՝ զարգացնել երեխայի տրամաբանությունը, ուշադրությունը, գույների տարբերումը, արագ կողմնորոշումը տարածության մեջ ։

Խնդիրներ՝
1.պետք է  տարբերել գույները

2.կողմնորոշվել տարածության մեջ

3.ուշադիր լինել սլաքներին և գույների հերթականությանը

 

Մասնակիցներ՝ քոլեջի նախակրթարանի 5-6տարեկաններ

Նախագծի իրականացման տևողությունը՝ 3-8 րեպե յուրաքանչյուր խմբի համար

Նախագիծն իրականացնող՝ Սաթեն Գևորգյան

Դասվարներ՝ Էլյա Գրիգորյան, Անահիտ Մարգարյան

Ընթացքը՝ երեխաները փորձում են  ճիշտ հերթականությամբ տեղադրել գորտերը վանդակներում սլաքների և գույների օգնությամբ։

Արդյունքը՝ երեխաները մեծ ոգևորվածությամբ փորձեցին կռահել ինչ խաղ է, իսկ կանոնները բացատրելոց հետո իրար հետ զրուցելով, ճիշտ ու սխալ անելով շարունակեցին խաղը։ Ամփոփոմը տեսանյութում։

 

Թեմա՝ զգայարաններ

նպատակ՝ զարգացնել երեխխայի տրամաբանությունը, ուշադրությունը դետալների նկատմամբ, վերլուծելու կարողությունը։

խնդիր՝ վերոհիշյալ նպատակին հասնելու համար մշակվել է սեղանի խաղ դիդակտիկ նյութերի օգնությամբ։

համակարգող՝ Սաթեն Գևորգյան

դասվարներ՝ Էլյա Գրիգորյան, Անահիտ Մարգարյան

մասնակիցներ՝ 5տարեկաններ

ընթացքը՝ երեխաներին բացատրում ենք խաղի կանոնները այնուհետև երեխաները փորձում են հոյզերը համապատասխան դասակարգել։

արդյունքը՝ այստեղ

Նախաբան

Վարժությունները կատարելիս կարևոր է, որ լսեն երեխայի բոլոր հնարավոր պատասխանները, հետո նոր հայտնել ճիշտ պատասխանը, երեխան պետք է կարողանա ընտրություն կատարել խաղանյութերի, նոր խաղերի տարբերակների միջև։ Պետք է միշտ խրախուսենք երեխաներին, նույնիսկ նրանց չնչին արարքները, որպեսզի նրանք ոգեվորվեն և սիրով կատարեն իրենց տրված յուրաքանչյուր առաջադրանք։ Եթե երեխան տրամադրված չէ, նրան ստիպել պետք չէ։ Երեխայի ցանկությունը հաշվի առնել պետք է, կարևոր է նաև վստահության մթնոլորտ ստեղծելը։

Խորհուրդ ծնողներին

Ծնողները երեխաներին պետք է ծանոթացնեն առարկաների հատկանիշների՝ բարձր, ցածր, երկար, կարճ, լայն, բարակ, հաստ, հավասար և այլ հատկանիշների հետ։  Պետք է օգտագործել այնպիսի առարկաներ, որոնք երեխային մշտապես ծանոթ են։ Երեխան պետք է կարողանա խմբավորել բոլոր առարկաները ըստ իրենց հատկանիշների նաև դասավորել աճող և նվազող կարգով։ Սովորեցնել գտնել ավելորդ առարկան, պակասը լրացնել, առդրումը և վերդրումը սովորեցնել և տարբերակել,

Մեծություն

Երեխաները հասկանում են երկար, կարճ, լայն, նեղ, բարակ, հաստ և այլ բառերի իմաստները, սակայն չեն կարողանում շատ բաներ տարբերել, օրինակ՝  երկար, լայն, բարձր բառերը փոխարինում են մեծ բառով, իսկ կարճ, նեղ, ցածր բառերը փոքրով։ Մեծը և փոքրը տարբերելու համար կարելի է առարկաները դնել ձեռքի մեջ և ասել, թե որն է տեղավորվում որը ոչ, կամ որն է ըստ մեծության ծանր, որը թեթև։ Կարելի է զվարճալի խաղ խաղալ երեխայի հետ օրինակ՝ պահմտոցի, կարող են թաքնվել սեղանի հետևում կամ մեզանից փոքր ինչ-որ առարկայի հետևում, և երեխան կհասկանա, որ տվյալ առարկան մարդու չափսերից փոքր է։ Կոճակներով խաղերը, և կենդանիների համեմատության խաղերը, կարող են օգնել սովորել մեծն ու փոքրը։  Դժվարության դեպքում երեխան պետք է դիմի մեծահասակի օգնությանը, և պետք է բացատրի, որ նույնիսկ մեծահասակներն են դիմում օգնության և օգնության դիմելիս ամաչել պետք չէ։ Խաղեր կարելի է ստեղծել քարերով՝ մեծ, միջին, փոքր։ Երեխաներին պետք է սովորեցնել նաև՝ աջ, ձախ, վերև, ներքև, տակ, վրա հասկացությունները։ Սովորեցնել աչքաչափով և թզաչափով խաղեր խաղալ։ Երկարն ու կարճը, հաստն ու բարակը կարելի է մրգերով խաղեր խաղալով սովորեցնել երեխաներին, տարբեր առաջադրանքներ կատարելով։ Պլաստիրինով , թելերով, ժապավեններով խաղերն էլ են օգնում զարգացնել հետևյալները։ Լեգոներով աշտարակներ կարելի է կառուցել՝ մեծ, միջին, փոքր։ Երեխան պետք է սովորի , և կարողանա առարկաները դասավորել ըստ բարձրության, հետո մյուս կողմում հավաքի տարբեր չափսեր ունեցող, բայց նույն բարձրություն ունեցող առարկաները և այդպես շարունակ։ Թղթերի վրա կարելի է գծել զիգզագներով կամ տարբեր ձևերով ճանապարհներ և երեխաներին տալ, որ կտրեն և համեմատեն երկարն ու կարճը, հավասարը, հաստն ու բարակը։ Երեխաներին կարելի է բակ տանել, կանգնել մի քանի հարկանի շենքի դիմաց , և համեմատել տների պատուհանները լայն- նեղ, բարձր ցածր։ Հետաքրքիր է նաև քայլաչափով և թզաչափով իրականացվող խաղերը, որոնք խաղում են այն ժամանակ, երբ առարկաները չափսերով շատ մեծ են և տեղաշարժել, իրար մոտեցնել, կամ իրար վրա դնել հնարավոր չէ։  Երեխային պետք է տալ այնպիսի հարցեր, որը նրան ստիպում է մտածել։

Հարցերի օրինակներ․

• Ինչո՞վ այսօր զբաղվեցիր։
• Ի՞նչ նոր բան իմացար։
• Ինչի՞ վրա շատ ուշադրություն դարձրեցիր։
• Ի՞նչը ամենից շատ քեզ դուր եկավ, ի՞նչն էր ամենահետաքրքիրը։
• Ի՞նչն էր դժվար, ինչպե՞ս հաղթահարեցիր։
• Մեր տարբերակները։

Վրձիններով ու մատիտներով խաղ կարելի է խաղալ, ըստ հաստության դասավորելով։ <<Նապաստակի տնակը>> խաղը կարելի է խաղալ։ Սեղանին դնել երկու դռներով տնակներ՝ մեկը լայն, մյուսը՝ նեղ, երեխային պատմենք, որ նապաստակը դուրս էր եկել գազար փնտրելու, և գայլը մոտակայքում էր տեսավ և հետևեց նրան։ Նապաստակը մոտեցավ տնակին, որ մտնի և թաքնվի։ Հարց տալ երեխային․

• Ո՞ր դռնով նապաստակը կարող է հեշտությամբ ներս մտնել նեղ, թե՞ լայն։
• Իսկ ի՞նչ կպատահեր, եթե դռներից միայն մեկը լիներ «նեղ»։

Հնարավոր է նաև գրքի միջի նկարները վերցնել, և դրա շուրջ հորինել մի պատմություն և երեխային պատմել և դրա հետ համատեղ նկարի միջի առարկաներին, կենդանիներին համեմատել, ըստ մեծության տարբեր հատկանիշների։ Հետաքրքիր զարգացնող խաղեր կստացվի նաև սպասքի պարագաներով, դրանց համեմատությունն էլ է հետաքրքիր, դրանց առդրումն ու վերդրումը։ Օրինակ՝ բաժակները, որ բաժակի չափսն է մեծ և մյուս բաժակներից որը դրա մեջ կմտնի ու այդպես շարունակ, մեծից մինչև ամենափոքր։ Առաջադրանքի ժամանակ պետք է հետևել, որ երեխան չձանձրանա և ամենակարևորը պետք է գովաբանել նրանց կատարած աշխատանքը, որի շնորհիվ կընդլայնվի նրանց ձգտումը մաթեմատիկայի նկատմամբ։ Զբոսանքը այգում կարելի է դարձնել ուսուցողական։ Վերցրե՛ք ձեզ հետ լայն ու նեղ դույլեր և այգում թաց ավազից ստացեք հաստ ու բարակ, բարձր ու ցածր աշտարակներ։ Երեխայի ուշադրությունը բևեռեք ծառերի բների և ճյուղերի հաստությանն ու բարակությանը։ Համեմատե՛ք զբոսայգու ծառուղին փողոցի հետ և այլն։ Առաջադրանքների կատարումը միշտ երեխային ուրախություն պետք է պատճառի։ Մթերային խանությում գնումներ կատարելիս երեխայի ուշադրությունը պետք է կենտրոնացնել այնպիսի մթերքների վրա, որոնք տարբեր են իրենց հաստությամբ և բարակությամբ (երշիկ-նրբերշիկ) և այլն։ Այս համեմատություններով երեխան սովորում է առարկան, և այլ իրերը դիտել տարբեր կողմերից։ Համեմատեք կտրտված պանրի կտորների հաստությունը։ Կարող եք նաև բացատրել, որ սեղանին դնելիս հացը, պանիրը և երշիկը կտրատելիս պետք է աչքաչափով, հավասար շերտերով կտրատել, որ գեղեցիկ և հաճելի լինի, թե՛ հյուրերի, թե՛ ընտանիքի անդամների համար։ Գնած երշիկները համեմատելիս պետք  ուշադրություն դարձնել, որ մի երշիկը հաստ է ու կարճ, իսկ մյուսը բարակ, բայց երկար։ Որպես ամփոփում՝ խաղացեք <<Շարունակի՛ր>> խաղը։ 

• Ճաշի գդալը ավելի մեծ է, քան ․․․  թեյինը։
• Բեռնատար մեքենան ավելի երկար է, քան ․․․ մարդատարը։
• Արծվի թևերը ավելի լայն են, քան ․․․ ճնճղուկինը։
• Փղի ականջները լայն են, իսկ նապաստակինը՝ ․․․ նեղ։
• Եթե կարմիր ժապավենը նեղ է կապույտից, ապա կապույտը ․․․ լայն է կարմիրից։

Ձև․

• Ճանաչել երկրաչափական պատկերները, նրանց բնորոշ հատկանիշները (շրջան, քառակուսի, եռանկյուն, ուղղանկյուն)։
• Ճանաչել երկրաչափական մարմինները, նրանց բնորոշ հատկանիշները (խորանարդ, գունդ)։
• Ծալման և կիսման ճանապարհով նոր պատկերներ ստանալ` յուրացնելով ամբողջ և մաս հարաբերութունները:
• Շրջապատում տեսնել երկրաչափական պատկերների նման առարկաներ։
• Խմբավորել երկրաչափական պատկերներն ըստ նշված հատկանիշների, գտնել ավելորդը և լրացնել պատկերը։

Տարածական և ժամանակային կողմնորոշում․

• Տարբերակել տարածական ուղղությունները` աջ, ձախ, դուրս, ներս, տակ, վրա, վերև, ներքև, առաջ, հետ, հեռու, մոտիկ։
• Շարժվել նշված ուղղությամբ։
• Կողմորոշվել թղթի և նկարների վրա։
• Տարբերել օրերը (այսօր, վաղը, երեկ), օրվա մասերը (առավոտ, կեսօր, երեկո), շաբաթվա օրերի, ամիսների հաջորդականությունը:

IMG_4179

Չափորոշիչներ (ներածություն)

Ծննդից մինչև 6 տարեկան երեխաների զարգացման և կրթական չափորոշիչներն ընդհանուր առմամբ նկարագրում են, թե ինչ պետք է իմանա և ինչ պետք է կարողանա անել երեխան որոշակի տարիքում: Դրանք
զարգացման տարբեր ոլորտներում մինչև 6 տարեկան երեխաների վերաբերյալ մեր ունեցած ակնկալիքներն են։ Չափորոշիչները ունեն հատուկ նպատակ, որոնցով մեծահասակներին ուղղորդում են արդյունավետորեն շփվելու 0-6 տարեկան երեխաների հետ’ անկախ այն բանից, թե հաճախում են մանկապարտեզ թե տանն են մեծանում, թե տարբեր կարիքներ ունեցող երեխաներ են, սովորում են խոսել մեկ լեզվով, թե մի քանի լեզուներով և այլն: Վաղ մանկությունը երեխայի աճի, զարգացման եւ սովորելու բացառիկ ժամանակաշրջանն է: Կարեւոր է նկատի ունենալ, որ որոշ երեխաներ կարող են չափորոշիչներով սահմանված ակնկալիքներից շատ ավելի բարձր ցուցանիշներ ունենալ, մինչդեռ որոշ երեխաներ էլ հնարավոր է, որ ամբողջապես չտիրապետեն այս փաստաթղթում նշված գիտելիքներին և հմտություններին: Այդ իսկ պատճառով շատ կարևոր է, որ ուշադրություն դարձնեն երեխայի առանձնահատկություններին և եթե որոշ կետեր երեխան չի կարողանում իր տարիքին համապատասխան կատարել, օգնեն և լուծեն այդ խնդիրները։ Երեխաները տարբեր են լինում’ կախված իրենց բնածին հատկություններից, ունեցած փորձից, ունակություններից, առողջական վիճակից և սովորելու նկատմամբ ունեցած վերաբերմունքից, հետևաբար նրանց զարգացումը տարբեր տեմպերով է ընթանում: Այս չափորոշիչների հիմքում ընկած է այն համոզմունքը, որ երեխաների ուսումնառությունը և զարգացումը բազմակողմանի է, քանի որ ֆիզիկական զարգացմանը զուգընթաց զարգանում են երեխայի խոսքը և լեզուն, զգացմունքները, սոցիալական շփման և իմացական կարողությունները: Մեծահասակներն մեծ դեր և ազդեցություն ունեն երեխաների աճի և զարգացման վրա, բայց հատկապես ծնողներն են իրենց երեխաների առաջին և ամենակարևոր ուսուցիչները: Ուսուցիչները եւ ընտանիքները պետք է աջակցեն, որ երեխաների մեջ զարգանան ամբողջ կյանքի ընթացքում սովորելու ցանկությունն ու հմտությունները:  Մինչեւ 6 տարեկան երեխաների զարգացման չափորոշիչները մշակվել են’ առաջնորդվելով երեխայի զարգացման վերաբերյալ կառուցողական սկզբունքներով: Ըստ այդ սկզբունքների’ երեխաները լավ են զարգանում այն միջավայրում, որտեղ բավարարվում են նրանց ֆիզիկական, մտավոր և հոգեբանական կարիքները, որտեղ նրանք պաշտպանված են զգում, արժեւորվում են որպես անհատներ և ակտիվորեն ներգրավվում են նոր հմտություններ եւ գիտելիքներ ձեռք բերելու նպատակով կազմակերպված
բազմաբնույթ աշխատանքներում: Նրանք իրենց գիտելիքները և արժեքային համակարգը կառուցում են հասակակիցների, ծնողների եւ այլ մեծահասկաների հետ փոխհարաբերությունների, ինչպես նաեւ ֆիզիկական ու հասարակական միջավայրի ակտիվ ուսումնասիրությունների միջոցով: Երեխայի առողջ, ներդաշնակ և համակողմանի զարգացման համար անհրաժեշտ է աշխատանքել նրա ֆիզիկական, իմացական, հուզական և սոցիալական ոլորտների հավասարաչափ զարգացման ուղղությամբ: Չափորոշիչները դասակարգված են ըստ
զարգացման հետեւյալ ոլորտների.
1. Շարժողական զարգացում
2. Խոսք եւ հաղորդակցում
3. Իմացական զարգացում
4. Սոցիալական, հուզական եւ անձնային
զարգացում
5. Ինքնասպասարկում, առողջության
պահպանում եւ անվտանգություն
6. Սովորելու նկատմամբ վերաբերմունք

Չափորոշիչների սույն փաստաթուղթն ունի հետևյալ կառուցվածքը.

• ոլորտներըոաումնառության/զարգացման ուղղություններն են,

• ենթաոլոլւտները տվյալ ոլորտի բաղկացուցիչ մասերն են,

• չափորոշիչներըսահմանում են տվյալ ենթաոլորտում երեխայից ակնկալվող վարքագիծն ընդհանուր առմամբ,

• ցուցիչները նշում են, թե երեխան ինչ գիտի եւ ինչ է անում, կամ ինչպիսի դիտարկելի վարքագիծ է դրսևորում,

օրինակները պարզաբանում են յուրաքանչյուր ցուցիչի իմաստը:

Վաղ մանկության զարգացման խնդիրներով զբաղվող մասնագետները կարող են

այս չափորոշիչներն օգտագործել տարբեր
նպատակներով.

• սահմանելու զարգացման նպատակները,
որոնց երեխաները պետք է հասնեն ծննդից
մինչեւ 6 տարեկան հասակը,
• բարելավելու ուսումնական միջավայրը,

• ապահովելու ուսումնառության շարունակական գործընթացը:

Միևնույն ժամանակ կարևոր է ընդգծել, որ
չափորոշիչները նախատեսված չեն

• որոշելու համար, թե արդյոք երեխան
«պատրաստ է» մանկապարտեզ կամ
դպրոց գնալու, թե’ ոչ,

• օգտագործվելու որպես գործիք’ երեխաների ախտորոշման կամ պիտակավորման նպատակով,

• պատճառ հանդիսանալու, որ երեխաները զրկվեն նոր ծրագրերի կամ փորձառությունների մասնակցելուց,

• մի երեխային մյուսի հետ համեմատելու
համար,

• երեխայի զարգացման մակարդակը գնահատելու համար,

• որպես ուսումնական ծրագիր օգտագործելու համար (թեեւ ուսուցիչները կարող են

այս նյութերն օգտագործել ուսումնական
պարապմունքներ պլանավորելու համար):