Արևի ազիմուտ է կոչվում այն անկյունը, որը կազմվում է արևի և հարավային ուղղության միջև։

A=(t-1)×15-180

A=(11-1)×15-180=-30

Անսեռ բազմացում, բազմացման եղանակներ, որոնք իրականանում են առանց սեռակա պրոցեսի՝ բեղմնավորության։ Անսեռ բազմացումը բնորոշ է բուսական և կենդանական միաբջիջ ու բազմաբջիջ օրգանիզմներին։

Անսեռ բազմացման հիմնական ձևերն են կիսումը, բողբոջումը, սպորագոյացումը և վեգետատիվ բազմացումը ։ Որոշ կենսաբաններ անսեռ են համարում միայն սպորներով բազմացումը, երբ նոր օրգանիզմն առաջանում է միայն մեկ՝ մյուսի հետ չձուլվող սպորից։ Անսեռ բազմացումը կարող է կատարվել օրգանիզմից առանձին մասերի անջատումով՝ բազմացման համար առաջացող հատուկ գոյացություններով, որոնք հետագայում հասունանում են և սկիզբ տալիս դուստր օրգանիզմին։ Անսեռ բազմացում բնորոշ է համարյա բոլոր բույսերի զարգացման ցիկլին և միշտ հաջորդում է սեռական բազմացմանը։

Սեռական բազմացում (բույսերի և կենդանիներիի), մասնակցում են երկու առանձնյակ` արական ու իգական, և դրանցից յուրաքանչյուրի սեռական գեղձերում  առաջանում են սեռական բջիջներ` գամետներ։Իգական և արական գամետները ձուլվում են և առաջացնում զիգոտ` բեղմնավորվոծ ձվաբջիջ, որը նոր օրգանիզմիզարգացման սկիզբ է տալիս։

Սպիտակուցները (պրոտեիններ) բարձրամոլեկուլային բնական օրգանական միացություններ են: Սպիտակուցների մոլեկուլները պարունակում են ածխածին, ջրածին, ազոտ, թթվածին և ծծումբ, որոշ տեսակներ՝ նաև ֆոսֆոր: Սպիտակուցները a – ամինաթթվային օղակներից կազմված շղթաներ են և կազմում են բջիջների չոր զանգվածի 50%-ից ավելին: Լինելով կենդանի օրգանիզմների կենսագործունեության արդյունք (սինթեզվում են կենդանի բջիջների կողմից)՝ սպիտակուցներն ապահովում են նրանց գոյության, զարգացման, հասունացման և սերնդային նմանակի վերարտադրման հնարավորությունները: Սպիտակուցների հատկությունները պայմանավորված են նրանց մեջ ամինաթթուների հաջորդականությամբ: Օրգանիզմում սպիտակուցների դերը շատ տարատեսակ է: Յուրաքանչյուր սպիտակուց ունի յուրահատուկ ֆիզիոլոգիական գործառույթներ: Կառուցվածքային սպիտակուցները մասնակցում են օրգանիզմի տարբեր կառուցվածքների գոյացմանը: Բջիջների թաղանթները, ներբջջային գոյացությունները, նյարդային ցողունների թաղանթները բաղկացած են հատուկ չլուծվող սպիտակուցներից, որոնք բազմաշաքարների և ճարպերի հետ առաջացնում են բարդ միացություններ: Էլաստին սպիտակուցն արյունատար անոթների բաղադրիչներից է: Մաշկը, ջլերը, կապանները, աճառները, ոսկրերը պարունակում են կոլագեն սպիտակուցը: Կերատինները մազերի, եղունգների, փետուրների, եղջերային գոյացությունների հիմնական կառուցվածքային միավորներն են: Բոլոր սպիտակուցները (լուծվողներ և չլուծվողներ, կենսաբանորեն ակտիվներ և թունավորներ), անկախ իրենց բազմազանությունից և գործառույթների տարբերությունից, բաղկացած են ամինաթթուներից, որոնք քիմիական (պեպտիդային) կապերով միացած գծային պոլիմերներ են: Միևնույն ամինաթթվային կազմով, սակայն ամինաթթվային մնացորդների տարբեր հաջորդականությամբ 2 սպիտակուցներ օժտված են տարբեր քիմիական և կենսաբանական հատկություններով: Սպիտակուցներում պոլիպեպտիդային շղթաները սովորաբար ունեն պարուրաձև տարածական կառուցվածք: Պարույրի առանձին գալարներն իրար միացած են ջրածնային կապով: Տարբերում են սպիտակուցի մոլեկուլի առաջնային, երկրորդային, երրորդային և չորրորդային կառուցվածքներ: Հիվանդությունների ժամանակ մեծանում է անփոխարինելի (օրգանիզմի կողմից չսինթեզվող) ամինաթթուների` աղիներ ներթափանցելու և դրանց ներծծվելու միջև ընկած ժամանակը՝ հանգեցնելով հյուսվածքներում սպիտակուցային փոխանակության ու սինթեզի խանգարման: Օրգանիզմում սպիտակուցների պաշարի սպառման առավել վաղ ցուցանիշ է մեզում միզանյութի քանակի նվազումը (բնականոն վիճակում՝ օրական 20–35 գ): Սպիտակուցները կոչվում են նաև պրոտեիններ (հունարեն բառ է, նշանակում է կարևորագույն, առաջնային): Այս անվանումն արտացոլում է սպիտակուցային նյութերի առաջնակարգ կենսաբանական նշանակությունը: Որտեղ կա կյանք, այնտեղ առկա են սպիտակուցները, և հակառակը:

1.Տրված գոյականներից կազմել ածականներ:

Հայկական, հունական, ռուսական, պարսկական, քրդական, աֆղանական, աղվանական, թաթարական, չեխական, լեհական, լեզվական, բեկորային, ժամանակոր, անկարգ, օրային, գրային, բառային, բառարանային, արքայական, թագավորական, կենսական, ցեղական, պապական, հայրական, մայրական, հայրապետական, հեղինակյին, անանուն, քարոզչական, թարգմանչական, խոսակցական, մաշտոցային, դանիելյան, երևանյան, կովկասյան, տերյանական, կիսամյակային, վիպական, բանաստեղծական, ամանորյա, անձրևային, տարածքային, գրաբարյան, բարբառային, ժառգոնային:

2. Խմբավորել որակական և հարաբերական ածականները:

Քարաշեն-հարաբերական, ուժեղ-որակական, կաղնեփայտե-հարաբերական, ջահել-որակական, խոշոր-որակական, մռայլ-որակաան, ազատ-որակական, դեղին-որակական, աղմուկոտ-որակական, ապերախտ-որակական, հայրական-հարաբերական, գունավոր-որակական, տհաս-որակական, սիրելի-որակական, ժպտուն-որակական, ամառային-հարաբերական, բարձրագույն-որակական, պողպատակուռ-որակական, երկաթյա-որակական, մայրենի-հարաբերական, հոտավետ-որակական, կավաշեն-որակական, հրացանավոր-հարաբերական, ծաղկավոր-որակական, ապաշնորհ-որակական, ավանդական-որակական, համեղ-որակական, գյուղական-հարաբերական, թավշյա-որակական, ցողապատ-որակական, ազգային-հարաբերական, յոթգլխանի-հարաբերական:

Тут я возле
университета. Я учусь в городе Сумы в
университете на подготовительном
факультете. А вот мои друзья. Они тоже
учатся здесь и живут в общежитии № 3.
Мы вместе читаем книги, пишем
домашние задания, повторяем слова и
правила.
Мы много занимаемся, потому что
мы изучаем иностранный язык — русский.
Русский язык – очень сложный, но
интересный и красивый. Я ещё очень
медленно говорю и плохо понимаю порусски, но скоро я буду говорить и
понимать этот язык хорошо, потому что я
всегда занимаюсь очень много.

Այստեղ ես մոտ եմ
համալսարանին. Ես սովորում եմ Սումի քաղաքի
համալսարանում նախապատրաստական
ֆակուլտետում: Ահա իմ ընկերները. Նրանք էլ են
սովորում այստեղ եւ ապրում են № 3 հանրակացարանում:
Մենք միասին գրքեր ենք կարդում, գրում
տնային հանձնարարություններ, կրկնում բառերը և
կանոններ.
Մենք շատ ենք զբաղվում, քանի որ
մենք սովորում ենք օտար լեզու ՝ ռուսերեն։
Ռուսերենը շատ բարդ է, բայց
հետաքրքիր և գեղեցիկ. Ես դեռ շատ
դանդաղ խոսում եմ և վատ հասկանում եմ , բայց շուտով ես կխոս եմ և
կհասկանամ այս լեզուն լավ է, քանի որ ես
միշտ պարապում եմ շատ.

18. Читайте, вставляя пропущенные слова.
    Это Мы общежитие. Моё общежитие находится в на улице Замостянской.
    Тут наша комната. Моя комната небольшая, но мои . В комнате несколько мои друзья. Вот два мой писменний стол. Тут наша книги, тетради, ручки и
    карандаши. Рядом деревянний шкаф. В шкафу стаят моя одежда: пальто,
    куртка, шапка.
    Слова для справок: наш, находиться, моя, светлый, жить,
    стоять, письменный, лежать, стоять, висеть.
19. Слушайте, читайте.
    Кто что любит Я люблю зелёные яблоки. Моя
    подруга любит шоколадное мороженое, а
    мой друг — ананасовый сок. Мои бабушка и
    дедушка любят зелёный чай, а папа и
    мама – чёрный кофе. Мой младший брат
    любит молоко и конфеты. Моя старшая
    сестра любит разные фрукты. Моя тётя
    любит свежие булочки, а дядя –
    украинский борщ.

Ես սիրում եմ կանաչ խնձոր։ Իմ
ընկերուհին սիրում է շոկոլադե պաղպաղակ, իսկ
իմ ընկերը արքայախնձորի հյութ : Իմ տատիկը եւ
պապիկը սիրում կանաչ թեյ, իսկ հայրս եւ
մայրս սեւ սուրճ: Իմ կրտսեր եղբայրը
սիրում կաթ եւ քաղցրավենիք. Իմ ավագ
քույր սիրում է տարբեր մրգեր. Հորաքույրս
սիրում է թարմ թխվածքաբլիթ, իսկ հորեղբայրը –
Ուկրաինիական բորշ։

2.я люблю футбол. Моя подруга любит смешные комедии, а
мой друг – страшные триллеры. Мои бабушка и дедушка любят
старые фильмы, а папа и мама любят смотреть
спектакли. Мой младший брат любит смотреть
мультфильмы. Моя старшая сестра любит
современную музыку. Моя тётя любит гулять в
парке, а дядя – ловить рыбу.
Расскажите, а что любите вы и ваши
друзья?

ես սիրում եմ ֆուտբոլը։ Իմ ընկերուհին սիրում է զվարճալի կատակերգություն, ինչպես նաեւ
իմ ընկերը սարսափելի ֆիլմեր. Իմ տատիկն ու պապիկը սիրում են
հին ֆիլմեր, եւ հայրս եւ մայրս սիրում են դիտել
ներկայացումներ. Իմ կրտսեր եղբայրը սիրում է նայել
մուլտֆիլմեր։ Իմ ավագ քույրը սիրում է
ժամանակակից երաժշտություն. Իմ մորաքույրը սիրում է քայլել
այգում, իսկ հորեղբայրս ՝ ձուկ որսալ։

20.Слушайте, читайте.
Это университет. Тут учатся студенты. В университете учатся
иностранные и русские студенты.
Это школа. Тут учатся школьники. В школе учатся младшие,
средние и старшие школьники.
Это супермаркет. Тут можно купить продукты. В
супермаркете можно купить разные продукты.
Это магазин. Тут можно купить вещи. В магазине можно
купить нужные вещи.
Это общежитие. Тут живут студенты. В общежитии живут
иностранные студенты.
Это театр. Тут можно посмотреть спектакль. В театре можно
посмотреть интересный спектакль.
Это кинотеатр “Дружба”. Тут можно посмотреть кино. В
кинотеатре можно посмотреть интересное кино.
Это стадион. Тут можно играть в футбол. На стадионе можно
играть в футбол.
Это центр. Тут можно посмотреть памятники. В центре
можно посмотреть старые памятники.
Это клуб. Тут можно встретить друзей. В клубе можно
встретить друзей.
Это шкаф. Тут висит одежда. В шкафу висит моя одежда.
Это столовая. Тут можно купить обед. В столовой можно
купить вкусный обед.
Это базар. Тут можно купить овощи и фрукты. На базаре
можно купить свежие овощи и фрукты.
Это завод. Тут работают рабочие. На заводе работают разные
рабочие.

Դա համալսարանն է. Այստեղ սովորում են ուսանողներ։ Համալսարանում սովորում են
օտարերկրյա և ռուս ուսանողները. Դա դպրոց է։ Դպրոցում սովորում են կրտսեր,միջին եւ ավագ դպրոցականները։ Դա սուպերմարկետ է։ Այստեղ դուք կարող եք գնել ապրանքներ. սուպերմարկետի մեջ կարելի է գնել տարբեր ապրանքներ. Դա խանութ է։ Այստեղ դուք կարող եք գնել իրեր։ Խանութում կարելի է գնել Պետքական իրեր։ Սա Հանրակացարան է։ Այստեղ ապրում են ուսանողներ։ Հանրակացարանում ապրում են միջազգային ուսանողները։ Դա թատրոն է ։ Այստեղ դուք կարող եք դիտել ներկայացումներ: Թատրոնում կարելի է
դիտել հետաքրքիր ներկայացումներ։ Դա կինոթատրոն է «բարեկամությունը»։ Այստեղ դուք կարող եք դիտել ֆիլմեր: Կինոթատրոնի Մեջ կարելի է տեսնել հետաքրքիր ֆիլմեր։ Սա մարզադաշտ է ։ Այստեղ կարելի է ֆուտբոլ խաղալ։ Մարզադաշտում կարելի է
խաղալ ֆուտբոլ։ Դա Կենտրոնն է. Այստեղ դուք կարող եք տեսնել հուշարձանները: Կենտրոնում դուք կարող եք տեսնել հին հուշարձանները: Դա ակումբ է ։ Այստեղ դուք կարող եք հանդիպել ընկերներին: Դա պահարան է. Այստեղ կախված է հագուստ. Իմ հագուստը կախված է պահարանում: Դա ճաշարան է. Այստեղ դուք կարող եք գնել ճաշ. Ճաշարանում կարելի է գնել համեղ ճաշ. Դա շուկա է. Այստեղ դուք կարող եք գնել բանջարեղեն և միրգ. Շուկայում
դուք կարող եք գնել թարմ բանջարեղեն եւ միրգ։ Դա գործարան է ։ Այստեղ աշխատում են բանվորները։ Գործարանում աշխատում են տարբեր բանվորներ։

Это моё фото. Тут я возле
университета. Я учусь в городе Сумы в
университете на подготовительном
факультете. А вот мои друзья. Они тоже
учатся здесь и живут в общежитии.
Мы вместе читаем книги, пишем
домашние задания, повторяем слова и
правила.
Мы много занимаемся, потому что
мы изучаем иностранный язык – русский.
Русский язык – очень сложный, но
интересный и красивый. Я ещё очень
медленно говорю и плохо понимаю по￾русски, но скоро я буду говорить и
понимать этот язык хорошо, потому что я
всегда занимаюсь очень много.
Главный корпус СумГУ.

Սա իմ լուսանկարն է: Ահա ես մոտ եմ
համալսարան Ես սովորում եմ Սումի քաղաքում
համալսարանի նախապատրաստական
ֆակուլտետը: Եվ ահա իմ ընկերները: Նրանք նույնպես
սովորել այստեղ և ապրել հանրակացարանում:
Միասին գիրք ենք կարդում, գրում ենք
տնային առաջադրանքներ, բառեր կրկնել և
կանոնակարգերը:
Մենք շատ բան ենք անում, քանի որ
մենք ուսումնասիրում ենք օտար լեզու ՝ ռուսերեն:
Ռուսերենը շատ դժվար է, բայց
հետաքրքիր ու գեղեցիկ: Ես դեռ շատ եմ
Ես դանդաղ եմ խոսում և շատ լավ չեմ հասկանում ռուսերեն, բայց շուտով կխոսեմ և
լավ հասկանալ այս լեզուն, քանի որ ես
Ես միշտ շատ բան եմ անում:
SSU- ի հիմնական շենքը:

18. Читайте, вставляя пропущенные слова.
Это … общежитие. Моё общежитие … на улице Замостянской.
Тут … комната. Моя комната небольшая, но … . В комнате … мои
друзья. Вот … мой … стол. Тут … книги, тетради, ручки и
карандаши. Рядом … шкаф. В шкафу … моя одежда: пальто,
куртка, шапка.
Слова для справок: наш, находиться, моя, светлый, жить,
стоять, письменный, лежать, стоять, висеть.

Արզակյանդ

Արզական գյուղը ունեցել է Արտավազդական, Արտազական, Արտավազդ ապարանք, Արզակյանդ, Արզաքենդ, Արզական անուները։ Գյուղի հիմնադրման ակունքները գնում են պատմության խորքերը՝ մինչև մ.թ.ա. 55-34 թթ  Արտավազդ 2-րդ  արքայի ժամանակաշրջանը, երբ այս տեղանքի բնությամբ հիացած արքան կառուցել է իր ամառանոցը։ Այն հետագայում ավերվել է, բայց նրա մերձակայքում կառուցված գյուղը երկար ժամանակ կոչվել է Արտազական, որը տարադարձվելով դարձել է Արզական։ Նախկինում եղել է Այրարատ աշխարհի Նիգ գավառում։ Արզականի այժմյան բնակիչների նախնիները 1800-ական թվականներին գաղթել են Մակուից, Խոյից, Բայազետից,  մասամբ նաև Մուշից։
Արզականը հանդիսացել է առաջին կարգի աստիճանավոր Երևանցի Ղահրաման Մելիք-Աղամալյանի սեփական կալվածքը։1862  թվականին Մեսրոպ Արքեպիսկոպոս Սմբատյանցը եղել է Արզականում, հանդիպում է ունեցել 1-ին կարգի աստիճանավոր կալվածատեր Ղահրաման Մելիք–Աղամալյանի հետ։ Մեսրոպ Արքեպիսկոպոս Սմբատյանցի վկայությամբ Արզաքանը տեղավորված է եղել երկու փոքրիկ ձորակների միջավայրում, այն ժամանակ ունեցել է 37 տնտեսութուն։ Մեսրոպ Արքեպիսկոպոս Սմբատյանցը գրում է. «Արժանի իշխանաց արժանավոր բնակարան և ամրոց է եղած ժամանակին Արզաքանը, նորա շրջավայրերը, որը և արժանի է ներկայի կալվածատեր մեծապատիվ իշխանին` Ղահրամանյան աղայի Մելիք–Աղամալյանցին, որի շնորհիվ եկեղեցին և եկեղեցիական դպրոցը բարեկարգ վիճակի մեջ են եղել»։
Գյուղի բնակչությունը գյուղատնտեսական կուլտուրաներից մշակել է ցորեն, գարի, ծխախոտ, կանեփ, վուշ և բոստանային կուլտուրաներ։ Գյուղն ունեցել է հետևյալ արտադրական օբյեկտները, որոնք պատկանել են բնիկ տեղացի հայերին 3 դարբնոց, 3 ջուլհականոց, 1 հյուսնոց, 1 բրդամշակման արհեստանոց, ունեցել է նաև ձիթահան պատրաստի վիճակում, որի արտադրական կարողությունը տարեկան եղել է 500 բատման կտավատի ձեթի արտադրություն։1831 թվականին գյուղն ունեցել է 7 ջրաղաց, որից միայն երկուսն է եղել սարքին վիճակում, բոլոր ջրաղացներն ունեցել են մեկ աչք։
Գյուղն ունեցել է իր սեփական հիդրոէլեկտրոկայանը, որը հիմնել է Աշոտ Վարդանյանը։Արզականը տեղակայված է Ծաղկունյաց լեռնաշղթայի  ստորոտին, Հիազդան գետի աջակողմյան վտակ Դալար գետի ափին, ձորահովտում՝ մրգատու ծառերի մեջ։